Tại Hội thảo “Loại bỏ xăng lẫn tạp chất vì sự an toàn của động cơ” do Báo Khoa Học và Đời Sống (Liên hiệp các Hội Khoa học - Kỹ thuật Việt Nam) tổ chức ngày 25.4, nhiều nhà khoa học đã đưa ra nhiều đề xuất để quản lý xăng rởm.
Có sự liên kết “ma quỷ”?
Theo Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật, thời gian gần đây, vấn đề chất lượng xăng ảnh hưởng đến sự an toàn động cơ đang là mối quan tâm của toàn xã hội. Kết quả thử nghiệm ngẫu nhiên 15 mẫu xăng RON95; 18 mẫu xăng RON92; 30 mẫu dầu diesel cho thấy: 1/15 mẫu RON95 không đạt; 1/18 mẫu RON92 và 5/30 mẫu dầu diesel không đạt. Khi nỗi lo về xăng kém chất lượng chưa nguôi thì lại đến thông tin cảnh báo về xăng lẫn nước đang gây bức xúc trong dư luận.
Theo TS Đinh Ngọc Ân - Trưởng khoa Cơ khí Động lực, Trưởng bộ môn Công nghệ ôtô (Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật Hưng Yên), mẫu kiểm nghiệm xăng RON 95 tại cây xăng số 2 đường Giảng Võ, Ba Đình, Hà Nội - nơi chủ nhân một xe máy bị cháy khai đã mua xăng, cho thấy, hàm lượng nước là 70ppm; xét nghiệm mẫu xăng RON 92 tại cây xăng thuộc Công ty Hà Bắc (Bắc Giang) thuộc khu vực có xe bị cháy, hàm lượng nước cao 164ppm. Theo ông Ân, động cơ xe máy vận hành không an toàn thời gian qua ngoài lỗi do xe thì xăng cũng có vấn đề. Có thể xăng bị pha thêm các chất phụ gia quá mức, gây dãn nở và làm hỏng các ống dẫn cao su, các doăng cao su, từ đó rò rỉ xăng...
PGS - TS Hoàng Mạnh Hùng - Giám đốc Trung tâm Tư vấn, giám định dân sự (VUSTA), cũng đặt ra nghi vấn: “Theo tôi, người có thể làm xăng rởm là những người có kiến thức chuyên môn, họ câu kết và lôi kéo các nhà bán buôn, bán lẻ thuộc các loại hình kinh tế để tiêu thụ. Rõ ràng rằng đã có mối liên kết “ma quỷ” trong làm ăn kinh tế” - ông Hùng nói.
Xăng rởm chủ yếu là đại lý nhỏ
Không đồng tình với quan điểm của các nhà khoa học, ông Nguyễn Quang Kiên - Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), cho rằng, hiện tượng cháy nổ xe chưa có kết luận chính thức nào là do nguyên nhân từ xăng. Ngoài ra, nếu cho nước vào xăng, người bán cũng chẳng lãi được bao nhiêu. Hiện nay, Nhà nước vẫn quản lý chất lượng xăng dầu khá tốt so với nhiều mặt hàng khác.
Thống kê chưa đầy đủ, năm 2011 cả nước có khoảng 150 vụ cháy xe ô tô, 39 vụ cháy xe máy. Riêng 3 tháng đầu năm 2012, ghi nhận có 69 vụ cháy ô tô, xe máy.
Theo ông Trần Quốc Tuấn - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hoá (Bộ KHCN) cho biết, từ năm 2011 đến nay, các cơ quan quản lý đã kiểm tra 728 lô xăng dầu nhập khẩu, trong đó phát hiện 1 lô không đạt yêu cầu. Đối với xăng dầu lưu thông trên thị trường, năm 2011, các cơ quan chức năng đã lấy 704 mẫu kiểm nghiệm thì có 147 mẫu (chiếm 20,9%) không đạt chất lượng. “Việc quản lý chất lượng xăng dầu rất là chặt chẽ từ sản xuất, nhập khẩu cho đến lưu thông trên thị trường” - ông Tuấn cho biết.
Trái với những thông tin của cơ quan quản lý và các doanh nghiệp, các nhà khoa học lại cho rằng, vấn đề quản lý xăng dầu vẫn còn quá lỏng lẻo và hiện xăng rởm chủ yếu ở đại lý nhỏ, rất khó kiểm soát. Theo thống kê chưa đầy đủ, hiện nay cả nước có khoảng 13.000 cửa hàng xăng dầu, trong đó các cửa hàng trong hệ thống của các doanh nghiệp đầu mối chỉ trên 3.000, chiếm 25-30%. Do đó, vấn đề quản lý hệ thống đại lý này là không hề đơn giản.
Theo PGS - TS Hoàng Mạnh Hùng - Giám đốc VUSTA, hiện chúng ta đã quá lỏng lẻo trong quản lý nhà nước về xăng dầu. Chính phủ cần giao cho một, hai địa chỉ khoa học nhất định để liên tục kiểm tra, phân tích chất lượng xăng dầu nhập vào Việt Nam, độc lập với các cơ quan xuất nhập khẩu, thay vì giao nhiệm vụ này cho các bộ, ngành quản lý xăng dầu. Mặt khác, cần có quy định các cơ quan nhập khẩu đầu mối lớn phải chịu trách nhiệm đến khâu bán lẻ cuối cùng, và tăng mức phạt nặng (kể cả hình sự) đối với các cơ sở làm ăn gian dối về xăng dầu để đảm bảo an toàn cho người sử dụng.
